Aşırı sıcaklara karşı neler yapılabileceğiyle ilgili soruları Hidroklimatoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hatice Gürdal yanıtladı:

* Afrika sıcaklarına karşı bünyemizi güçlendirmenin yöntemi var mı?
Hava sıcaklığıyla birlikte nemin de yüksek olması teri buharlaştırır ve bu da insanı bunaltır. Örneğin 3n derece sıcaklıkta nem yüzde 70 olduğunda hissedilen sıcaklık n6.8 derece, nem yüzde 80 olduğunda hissedilen sıcaklık ise 52.2 dereceye ulaşacaktır. Bu yüzden en doğru yol sıcak ortamda bulunmamaktır. Sıcak havalarda terleme devam ettiği sürece, yeterince su ve mineral almak şartıyla vücudun kayıpları karşılanmalıdır.

 

 

* Sıcaklar aşırı yorgunluk yapıyorsa buna karşı ne öneriyorsunuz?
Sıcaklar nedeniyle kaybedilen sıvı ve elektrolitler yorgunluğa neden olur. Bunları yerine koymak gerekir. Yalnızca su ya da ayran içmek yerine içeceklerinizi çeşitlendirerek bu kayıplarınızı tamamlayabilirsiniz. Soda ve özellikle doğal termomineral sular çok yararlıdır; iyonize haldeki mineral içeriği vücuttan kaybedilen elektrolitlerin tamamlanmasını sağlar. Karpuz ve kavun gibi bol sıvı içeren mevsim meyveleri diyabet gibi şeker kısıtlaması olmayanlarda yararlıdır. Soğuk meyve çaylarını elinizden düşürmeyin. Maden suyu ya da piyasada maden sodası olarak satılan içecekleri öneririm. Bu arada kahve ve alkolden kaçın çünkü sıvı ihtiyacını artırırlar. Bu dönemde dolaşım sisteminiz, böbrekler ve cildin sağlıklı çalışması sizin için çok önemlidir.

* Sıcak yaz aylarına karşı nasıl önlem alınmalı?
Aşırı sıcaktan korumalı yerlerde, klimalı ortamlarda ve hava akımı iyi olan mekanlarda oturmalı. Bol ve açık renk giysiler tercih edilmeli ve sıvı kaybına karşı dikkatli olunmalı. Ayrıca aşırı fiziksel güç gerektirmeyen işlerde çalışanlar sıcak etkisine karşı daha korumalıdır.

HAVADAKİ NEME DİKKAT
* Sizce bu sıcaklardan en fazla kimler etkilenecek?
Diyabet, dolaşım sistemi hastalığı, anemi yani kansızlık, alkol bağımlılığı ve tiroit hastalığı olanlar için sıcaklar çok daha zordur. Astım ve tansiyon hastaları kötü etkilenir. Bu tip rahatsızlığı olanlar, öğle saatlerinde ve sıcağın en yoğun olduğu dönemlerde dışarı çıkmaktan kaçınmalıdır. Sıcak sendromları; hava sıcaklığı 32 derecenin, nem oranı da yüzde 60'ın üzerindeyse ortaya çıkar. Çocuklar ve yaşlılar sıcaklardan daha fazla etkilenir.

* Çocuklar neden sıcaklardan daha fazla etkileniyor?
Özellikle bebekler için sıcaklar çok tehlikelidir. Çünkü kendilerini ifade edemezler. Anne sütüyle beslenen bebeklere, ek su vermeye gerek yoktur. Ancak anne sütü alan bebeklerde; sıcak havalarda ishal veya tekrarlayan kusmalar olursa ek olarak sıvı vermek gerekir.

ÇİMEN YERİNE AĞAÇ
* Yaşlılar sıcaklara karşı ne yapmalı?
Yaşlılar hareket güçlüğü yaşadıklarında daha az tuvalete gitmek için çoğunlukla daha az su içer. Oysa yaşın ilerlemesiyle birlikte sıvı ihtiyacı artar. Yaşlılarda; damar sertliği, kalp yetersizliği, şeker hastalığı varsa ve idrar söktürücü ilaç da kullanılıyorsa sıcak çarpmasına kadar giden rahatsızlıklara daha sık rastlanır. Sıcaklar, organizma için ek bir yük yaratarak yüksek tansiyon, inme ve benzeri durumların oluşumunu kolaylaştırır.

* Sizce sıcaklarda deniz kenarları mı yoksa ağaç altları mı daha güvenli?
Deniz üzerinden gelen serin hava esintilerinden yararlanılabilir. Ancak doğru saat seçilmezse; deniz suyu, güneş radyasyonunu yansıttığı için daha tehlikeli olabilir. Deniz kenarında esintiden yararlanmak için akşamüstü saatlerini tercih etmek gerekli. Çünkü bu hava ciltle temas ettiğinde büyük bir rahatlama sağlar. Aynı rahatlamayı size hiçbir klima veremez. Çünkü havadaki iyonlar doğal ortamda bulunur ve çok rahatlatıcıdır. Her yeşil alan da yararlı değildir. Çimenler yerine ağaç gölgeleri, güneş ışınlarının size ulaşmasını zorlaştırır.

TERLEDİKÇE SU İÇİN
* Gün içinde terlemeyi önlemek için neler yapmalı?
Terlemeyi önlemeyin! Terleme yapacak ortamda bulunmayın yeter. Vücut terleyerek ısı birikimini önler. Terin buharlaşması ise ısı kaybı yapar. Yapılacak iş; terlemeniz artıkça sıvı tüketimini de artırmak ve kaybedilen sıvı elektrolitleri yerine koymaktır. Ama su ve tuz kısıtlaması olan hastalar doktorlarının söylediği gibi davranmalıdır.

* Sıcaklar vücudumuzun en fazla neresini etkiler?
Her yeri etkiler; beyin ve kalp için daha tehlikeli sonuçlar doğurabilir ama sıvı kaybı olduğu için böbreklerde de sorun olabilir. Düşünmeyle ve karar vermeyle ilgili yavaşlamalar da oluşabilir.

* Çalışma saatleri çok sıcak günlerde değiştirilmeli mi?
Çok sıcak günler için bu tür uygulamalar denenebilir. Öğle tatili uzatılabilir; çünkü gün ortasında güneş ışınları çok dik gelir ve özellikle dış ortamda çalışan insanlar için sorun oluşturur. Ekvatora yakın ülkelerde öğle tatilleri daha uzun oluyor. Eğer mümkünse öğle tatilinde siesta yani öğle uykusundan yararlanmakta fayda var. Vücut; sıcakta yorulduğu için bu küçük dinlenme molası vücudun kendini yenilemesine destek olur.

 

 

* Şehir insanı sıcaklardan daha mı fazla etkileniyor yoksa sıcaklara daha mı az dayanıklı?
Şehirlerde ısı adacıkları oluşur. Asfalt, güneş ışığını yansıtarak sıcağın daha fazla hissedilmesine neden olur. Özellikle çukur bölgelerin etrafı binalarla kaplıysa ve hava akımı önlenmişse; o merkezlerde ısı oranı da nem oranı da daha yüksektir. Yani şehir insanı aslında sıcakları bu tür yerlerde işi varsa daha fazla hisseder.

* Hangi saatlerde duş almalı; soğuk duş mu, sıcak duş mu tercih edilmeli?
Çok sıcak veya buz gibi soğuk su ile değil oda sıcaklığına yakın sıcaklıkta suyla duş alın. Sudan ne kadar yararlanırsanız o kadar iyidir. Gün içinde çok bunaldığınızda duş alacak imkanınız yoksa; küçük bir mola verin, ellerinizi bileklerinize kadar suyun altına sokun, ensenizi ve alnınızı ıslatın. Çünkü bu küçük önlemler vücudun serinlemesi için yardımcı olur.

 

 

 

Acıbadem Hastanesi Metabolizma Uzmanı Dr. Şirin Parkan; alınacak önlemlerle bugünlerde başlayan aşırı sıcakların etkilerinin hafifletilebileceğini söylüyor. İşte o önlemler:

* Hareketlerinizi yavaşlatın: Ağır çalışmalar yavaşlatılmalı veya günün en serin zamanında yapılmalı. Risk altında olanlar en uygun serin yerlerde bulunmalı.

* Yaz kıyafetleri giyin: Hafif açık renkli kıyafetler ısıyı ve güneş ışınlarını yansıtır ve vücudun normal sıcaklığını korumasına yardımcı olur. Sentetik kıyafetler yerine pamuklu kıyafetler tercih edilmelidir.

* Vücut sıcaklığını artıracak yiyeceklerden kaçının: Protein gibi metabolik ısı üretimini ve aynı zamanda su kaybını artıran yiyeceklerden kaçınılmalı.

* Su veya alkol içermeyen sıvıları bol miktarda için: Vücudumuz serin kalmak için suya ihtiyaç duyar. Kendinizi susamış hissetmiyor olsanız dahi bol bol su tüketin. Ancak epilepsi, kalp, böbrek ve karaciğer hastaları, sıvı kısıtlayıcı diyet yapanlar ve idrar tutma problemleri olanlar sıvı tüketimlerini artırmadan önce bir doktora danışmalıdır. Alkollü içecekleri de içmemekte fayda var.

* Doktor tarafından önerilmemişse tuz tabletlerini almayın: Tuz kısıtlayıcı diyette olanlar tuz tüketimlerini artırmadan önce mutlaka bir doktora danışmalı.

* Klima bulunan alanlarda daha fazla zaman harcayın: Evlerdeki ve işyerlerindeki klimalar ısı kaynaklı tehlikeleri azaltır.

* Güneş altında fazla kalmayın: Güneş yanıkları ısı dağıtım işlemini çok güçleştirir.

* Çocukları ve küçük ev hayvanlarını kapalı otomobilde asla yalnız başlarına bırakmayın: Kapalı bir araçta sıcaklık 60 dereceye çıkabilir. Böyle bir sıcaklığa maruz kalma ölümle sonuçlanabilir.

 

(Sabah)